راهنمای جامع انتخاب شامپو: ترکیبات مفید و مضر برای انواع مو
انتخاب شامپو ممکن است یک کار ساده به نظر برسد، اما وقتی به یک فروشگاه مراجعه می‌کنید، با یک قفسه پر از محصولات مختلف روبرو می‌شوید که هر کدام ادعاهای متفاوتی دارند؛ برخی برای درخشان کردن موها، برخی برای آبرسانی و برخی دیگر برای رفع مشکلات خاص طراحی شده‌اند. اما یک ویژگی مشترک در تمام شامپوها وجود دارد: خاصیت پاک‌کنندگی.
وقتی به لیست ترکیبات هر شامپو نگاه می‌کنید، ممکن است با نام‌های پیچیده‌ای مواجه شوید که حتی تلفظشان هم دشوار است. در واقع، دقیقاً مشخص نیست که چه موادی را به موهای خود می‌زنید. اما آگاهی از این ترکیبات اهمیت زیادی دارد، به‌ویژه وقتی بدانید که برخی از آنها می‌توانند باعث تحریک پوست، ایجاد آلرژی، یا تجمع مواد مضر در کف سر شوند.
مهم نیست که موهای شما صاف یا مجعد، خشک یا چرب باشد، ترکیباتی وجود دارند که می‌توانند تاثیرات متفاوتی بر موهایتان داشته باشند. در این مقاله از مجله تخصصی اسکین کر یاب، به بررسی رایج‌ترین ترکیبات شامپوها می‌پردازیم و همچنین مواد مضری را معرفی می‌کنیم که بهتر است از آنها اجتناب کنید. اگر به سلامت و زیبایی موهای خود اهمیت می‌دهید و می‌خواهید در انتخاب بهترین محصولات حرفه‌ای شوید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
ترکیبات رایج شامپوها
فرمولاسیون بیشتر شامپوها شامل ۱۰ تا ۳۰ ماده مختلف است. همه شامپوها حاوی دترژنت یا ترکیبات پاک‌کننده هستند که هدف اصلی آنها پاک‌کردن چربی، کثیفی، سبوم و بوی بد از پوست سر است. این ترکیبات، ناخالصی‌ها را از روی پوست سر جدا می‌کنند تا با آب شسته و از بین بروند.
رایج‌ترین دترژنت‌ها در شامپوها سورفکتانت‌ها هستند، از جمله سدیم لوریل سارکوزینات، سدیم لوریل سولفات (SLS) و سدیم لورت سولفات (SLES). این سورفکتانت‌ها به همراه کوسورفکتانت‌هایی مانند کوکامیدوپروپیل بتائین اثر پاک‌کنندگی شامپو را افزایش می‌دهند.
ترکیبات رایج شامپوها شامل موارد زیر هستند:
- سورفکتانت‌ها (Surfactants)
- عوامل کف‌زا (Foaming Agents)
- نرم‌کننده‌ها (Conditioners)
- تغلیظ‌کننده‌ها (Thickeners)
- کدرکننده‌ها (Opacifiers)
- عوامل توقیف‌کننده (Sequestering Agents)
- مواد نگهدارنده (Preservatives)
- افزودنی‌های خاص (Special Additives)
- عطر (Fragrance)
رایج‌ترین تغلیظ‌کننده‌ها در شامپوها عبارتند از:
- ستیل الکل
- استریل الکل
- موم کارنائوبا
- صمغ زانتان
- ژلاتین
- اسید استئاریک
دو تنظیم‌کننده رایج pH شامل اسید سیتریک و اسید گلیکولیک هستند. عوامل جداکننده که از تشکیل رسوبات روی موها جلوگیری می‌کنند شامل پلی‌فسفات‌ها و اتیلن دی‌آمین تترااستیک اسید هستند.
در نهایت، مواد نگهدارنده نقش مهمی در جلوگیری از رشد باکتری‌ها در شامپو دارند. رایج‌ترین نگهدارنده‌ها شامل موارد زیر هستند:
- سدیم بنزوات
- DMDM هیدانتوئین
- تتراسدیم EDTA
- متیل ایزوتیازولینون
- پتاسیم سوربات
- اسید سوربیک
- اسید دهیدرواستیک
- بنزیل الکل
همچنین، برخی از شامپوها ممکن است حاوی پانتنول، نوعی ویتامین B5 که یک گلیکول هومکتانت است و به حفظ رطوبت کمک می‌کند، باشند. در نهایت، برای افزایش جذابیت حسی شامپو، به آن عطر نیز افزوده می‌شود.
ترکیبات مضر در شامپوها
1. سولفات‌ها
سولفات‌ها مواد شیمیایی هستند که به عنوان عوامل پاک‌کننده در شامپوها استفاده می‌شوند. رایج‌ترین آنها سدیم لوریل سولفات و سدیم لورت سولفات هستند.
سولفات‌ها تمیزی عمیقی را ارائه می‌دهند و باعث کف کردن شامپو می‌شوند. اگر شامپوی شما کف نمی‌کند، احتمالاً فاقد سولفات است. با این حال، خاصیت پاک‌کنندگی قوی سولفات‌ها ممکن است باعث تحریک پوست، خشکی پوست و التهاب شود.
سولفات‌ها ممکن است حساسیت پوست را افزایش داده و شرایط موجود مانند روزاسه، اگزما و درماتیت تماسی را تشدید کنند. آنها همچنین ممکن است پوست حساس را تحریک کنند.
سولفات‌ها می‌توانند روغن‌های طبیعی مو را از بین ببرند و باعث خشکی شوند. همچنین ممکن است با مختل کردن تولید طبیعی سبوم به موها آسیب برسانند.
2. فرمالدهید
فرمالدهیدها ترکیبات شیمیایی هستند که در محصولات خانگی، مواد ساختمانی و به عنوان نگهدارنده در برخی محصولات مصرفی، از جمله شامپوها، استفاده می‌شوند.
فرمالدهید به عنوان یک ماده حساسیت‌زا شناخته شده و نشان داده شده که می‌تواند درماتیت ایجاد کند. همچنین ممکن است درماتیت آلرژیک و اگزمای موجود را تشدید کند.
وزارت بهداشت و خدمات انسانی آمریکا فرمالدهید را به عنوان یک ماده سرطان‌زا برای انسان شناخته است. مطالعات نشان داده‌اند که کارگرانی که در معرض سطوح بالای این ترکیب شیمیایی قرار داشته‌اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به لوکمیای میلوئیدی و سرطان‌های نادر مانند سرطان سینوس و گلو قرار دارند.
3. پارابن‌ها
پارابن‌ها مواد نگهدارنده شیمیایی هستند که به مدت طولانی در محصولات زیبایی برای افزایش ماندگاری استفاده شده‌اند.
مطالعات نشان داده‌اند که پارابن‌ها می‌توانند به سرعت از طریق پوست جذب شده و به بافت‌های بدن نفوذ کنند. این موضوع می‌تواند باعث درماتیت تماسی آلرژیک و مشکلات پوستی مانند قرمزی، تحریک، خارش پوست، پوسته‌پوسته شدن و کهیر شود.
شواهد نشان می‌دهد که پارابن‌ها می‌توانند اثرات استروژنی داشته باشند. آنها ممکن است در تنظیم هورمونی طبیعی بدن اختلال ایجاد کرده و بر بارداری و عادت ماهانه تأثیر بگذارند.
همچنین نشان داده شده است که پارابن‌ها می‌توانند بر بافت سلول‌های سینه تأثیر گذاشته و احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهند.
4. هگزا کلروفن
هگزا کلروفن یک عامل ضدعفونی‌کننده است که به دلیل خاصیت ضدباکتریایی‌اش در محصولات آرایشی استفاده می‌شود.
این ترکیب می‌تواند باعث تحریک چشم و پوست شود و در صورت بلع، موجب تهوع، استفراغ، گرفتگی شکم و اسهال گردد.
سایر عوارض جانبی ممکن است شامل قرمزی پوست، خشکی، پوسته‌پوسته شدن، تورم پوست و حساسیت به نور باشند.
5. فتالات‌ها
فتالات‌ها گروهی از مواد شیمیایی هستند که معمولاً برای انعطاف‌پذیرتر کردن پلاستیک استفاده می‌شوند. آنها به عنوان عامل چسباننده در محصولات آرایشی، از جمله شامپو، به کار می‌روند.
فتالات‌ها با اختلال در هورمون‌ها و ناباروری، کاهش تعداد اسپرم و نقص‌های تولیدمثلی و تناسلی مرتبط هستند. مطالعات نشان می‌دهند که مواجهه با فتالات‌ها ممکن است خطر سقط جنین و دیابت بارداری را افزایش دهد.
تحقیقات بیشتر نشان می‌دهد که فتالات‌ها ممکن است به کلیه‌ها، تیروئید، سیستم ایمنی و کبد آسیب برسانند.
ترکیبات شامپو که باید به دنبال آنها باشید
اگر به دنبال شامپویی بدون سولفات هستید، باید مطمئن شوید که یک عامل پاک‌کننده جایگزین در محصول وجود دارد.
ترکیبات جایگزین سولفات عبارتند از:
- سارکوزین‌ها
- سولفوسوکسینات‌ها (دترجنت‌های آنیونی)
- بتائین‌ها
- سولفین‌ها
- مشتقات ایمیدازولینیوم
پاک‌کننده‌های فاقدسولفات شامل:
- سدیم لوریل سولفواستات (SLSA)
- سدیم کوکویل گلیسینات
- سدیم کوکویل گلوتامات
- دی سدیم
- سدیم لورویل متیل ایزتیونات
- سدیم لورویل تائورات
- سدیم لورآمفو استات
- دسیل گلوکوزید
- لورئیل گلوکوزید
ترکیبات طبیعی شامپو
شامپو زمانی طبیعی محسوب می‌شود که فاقد سولفات بوده و شامل ترکیبات ارگانیک و گیاهی باشد. معمولاً شامپوهای طبیعی به جای مواد سنتزی حاوی روغن‌های ضروری، عصاره‌های میوه، گیاهان دارویی و ترکیبات ارگانیک تأیید شده هستند.
ترکیبات گیاهی به‌طور کلی ملایم‌تر محسوب می‌شوند، از جمله روغن‌های دانه و عصاره‌های میوه. چنین ترکیباتی احتمالا کمتر تعادل طبیعی pH و روغن پوست سر و مو را به هم می‌زنند. با این حال، حتماً قبل از استفاده از ترکیبات گیاهی بهتر است تست حساسیت انجام دهید.
ترکیبات طبیعی که باید به دنبال آنها باشید:
- روغن‌های گیاهی مانند روغن جوجوبا، ژرانیوم و آرگان
- چای سبز ارگانیک
- آلوئه ورا
- بابونه
- روغن نارگیل
- عسل ارگانیک
- روغن‌های ضروری برگاموت
- روغن زیتون
- شاهدانه ارگانیک
- عصاره‌های ریشه مانند ریشه باردوک
- عصاره‌های میوه مانند انیسون ستاره‌ای
- روغن‌های ضروری مانند نعناع، اسطوخودوس و لیمو
این ترکیبات طبیعی برای مو و پوست سر ملایم‌تر هستند، زیرا در حین تمیز کردن، کوتیکول‌های مو را از بین نمی‌برند. آنها همچنین به آبرسانی کمک می‌کنند در حالی که هنوز تمیزی خوبی را فراهم می‌کنند.
در مقایسه، مواد شیمیایی موجود در برخی شامپوها ممکن است روغن‌های طبیعی مو را از بین برده و باعث آسیب شوند.
ترکیبات شامپو برای نیازهای خاص
شامپوهای امروزی فراتر از تمیزکننده‌های ساده رفته‌اند و اکنون شامل ترکیباتی هستند که مشکلات خاص یا انواع مختلف مو را هدف قرار می‌دهند.
1. ریزش مو و نازک شدن مو
ریزش یا نازک شدن مو می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. بسته به منبع مشکل، می‌توانید به دنبال ترکیبات خاصی در شامپو باشید.
فیتوکافئین ثابت شده است که به کاهش نازک شدن مو، به ویژه در الگوی ریزش موی زنانه کمک می‌کند.
ماینوکسیدیل یک ترکیب مورد تأیید FDA برای درمان ریزش مو است که به‌صورت محلول موضعی 2 درصد استفاده می‌شود.
نیاسین (ویتامین B-3) می‌تواند به بهبود جریان خون کمک کند که باعث افزایش جریان مواد مغذی به فولیکول‌های مو و در نتیجه رشد و پرپشتی مو می‌شود.
مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که روغن اسطوخودوس و روغن نعناع ممکن است برای رشد مو مؤثر باشند، اما تحقیقات بیشتری برای تأیید این موضوع در انسان نیاز است.
برای جلوگیری از آسیب‌های محیطی، اسید آمینه هیستیدین، مس اضافی موجود در مو را جذب می‌کند و به این ترتیب از آن در برابر آسیب‌های UVA و UVB محافظت می‌کند.
ترکیبات مفید شامپو برای موهای نازک و کم‌پشت شامل:
- فیتوکافئین
- ماینوکسیدیل
- نیاسین
- هیستیدین
- روغن‌های ضروری مانند اسطوخودوس و نعناع ممکن است کمک کنند، اما تحقیقات بیشتری نیاز است.
بهترین شامپوها برای موهای نازک و کم‌پشت را از طریق لینک‌های زیر مشاهده و خریداری کنید:
2. موهای فر، موج‌دار و مجعد
افرادی که موهای فر یا موج‌دار دارند باید به دنبال شامپوهایی باشند که آبرسانی داشته باشند، حاوی ترکیبات ضد وز یا آنتی فریز (frizz) باشند و فاقد سورفکتانت‌های تمیزکننده عمقی مانند سولفات‌ها باشند.
افرادی که موهای مجعد دارند، یعنی تارهایی که حلقه‌های فشرده، مارپیچ یا حلقه‌هایی در الگوی زیگ‌زاگی یا چین‌دار دارند، باید به دنبال شامپویی باشند که رطوبت و آبرسانی زیادی را فراهم کند.
گلیسرین یک ترکیب طبیعی شفاف است که به دلیل خواص مرطوب‌کنندگی‌اش در محصولات آرایشی به‌طور گسترده‌ای استفاده می‌شود. این ترکیب رطوبت هوا را به مو جذب می‌کند و آن را حفظ می‌کند، که منجر به کاهش وز و افزایش حالت و درخشش فرها می‌شود.
روغن‌ها و کره‌ها مانند شی باتر، روغن جوجوبا، روغن نارگیل، روغن آفتابگردان و روغن آرگان می‌توانند به آبرسانی مو کمک کرده و فرها و موج‌ها را نرم و براق نگه دارند.
روغن‌های دانه مانند روغن دانه آبیسینی، روغن دانه انگور، و روغن دانه سیاه نیز برای موهای فر، موج‌دار و مجعد مفید هستند. این روغن‌ها بسیار سبک هستند و به راحتی جذب می‌شوند و به حالت‌دهی تارها کمک می‌کنند و در عین حال مرطوب می‌کنند.
ترکیبات مفید شامپو برای موهای فر، موج‌دار و مجعد شامل:
- گلیسرین
- روغن‌ها و کره‌های ضروری
- روغن دانه‌ها
بهترین شامپوها برای موهای فر، موج‌دار و مجعد را از طریق لینک‌های زیر مشاهده و خریداری کنید:
3. موهای صاف
افرادی که موهای صاف دارند ممکن است به دنبال افزودن حجم به موهایشان باشند. اگر اینطور است، باید به دنبال روغن نارگیل، روغن سویا، روغن بادام، و روغن آفتابگردان باشید، همچنین ویتامین‌های B5، C، و E که گفته می‌شود حجم بیشتری به موها اضافه می‌کنند.
به طور مشابه، پروتئین‌ها مانند پلیمرهای آنیونی و کاتیونی، برنج و ذرت به موها می‌پیوندند و پرپشتی ایجاد می‌کنند.
یکی دیگر از ترکیبات مفید برای افرادی که موهای صاف دارند کراتین است، یک پروتئین ساختاری فیبری که در ساختار مو، پوست و ناخن‌ها یافت می‌شود.
در محصولات مو، کراتین با صاف کردن سلول‌هایی که در تارهای مو هم‌پوشانی دارند کار می‌کند، زیرا کوتیکول‌های مو پروتئین را جذب می‌کنند و در نتیجه موها پرپشت‌تر، نرم‌تر و صاف‌تر می‌شوند.
استفاده از کراتین همچنین باعث کاهش فریز مو و ظاهر صاف‌تر آن می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند که اجزای فعال کراتین می‌توانند موها را قوی‌تر کنند.
ترکیبات مفید شامپو برای موهای صاف:
- روغن‌های نارگیل
- روغن سویا
- روغن بادام
- روغن آفتابگردان
- ویتامین‌های B5، C، و E
- پروتئین‌ها
- کراتین
بهترین شامپوها برای موهای صاف را از طریق لینک‌های زیر مشاهده و خریداری کنید:
4. موهای رنگ‌شده یا خشک
افرادی که موهای رنگ‌شده یا خشک دارند می‌توانند به دنبال شامپوهایی با ترکیبات پاک‌کننده ملایم و مواد حالت‌دهنده زیاد باشند.
سدیم لوریل سولفو استات یک گزینه پاک‌کننده بدون سولفات است.
بسیاری از شامپوهای دو در یک برای موهای خشک با جایگزینی سبوم با یک پوشش نازک سیلیکونی عمل می‌کنند تا ساقه مو را براق و صاف کنند.
شامپوهایی که حاوی روغن‌ها هستند، به تغذیه و آبرسانی مو کمک می‌کنند. این روغن‌ها شامل روغن آرگان، روغن آووکادو، روغن ماکادمیا، روغن نارگیل و روغن زیتون می‌باشند.
به همین ترتیب، گلیسرین یک نرم‌کننده عمیق است که می‌تواند به حفظ رطوبت کمک کند.
ترکیبات مفید شامپو برای موهای خشک شامل:
- پاک‌کننده‌های ملایم
- سیلیکون
- روغن‌ها
- گلیسرین
- شامپوهای دو در یک با سیلیکون
بهترین شامپوها برای موهای خشک و رنگ شده را از طریق لینک‌های زیر مشاهده و خریداری کنید:
5. شوره سر
شامپوهای ضدشوره معمولاً حاوی قارچ‌کش‌هایی هستند که قارچ‌ها را از بین می‌برند و شوره‌های آزاد را کاهش می‌دهند. قارچ‌کش‌ها شامل کتوکونازول، پیریتیون روی، و سولفید سلنیوم هستند.
برای کسانی که می‌خواهند از قارچ‌کش‌های مصنوعی دوری کنند، می‌توانند به دنبال ترکیبات طبیعی مانند روغن درخت چای یا عصاره‌های گیاهی باشند.
ترکیبات مفید شامپو برای شوره سر:
- قارچ‌کش‌هایی مانند کتوکونازول، پیریتیون روی، و سولفید سلنیوم
- قارچ‌کش‌های طبیعی مانند روغن درخت چای
بهترین شامپوها ضد شوره را از طریق لینک‌های زیر مشاهده و خریداری کنید:
6. پوست سر چرب
افرادی که پوست سر یا موهای چرب دارند، سبوم اضافی از غدد سباسه بیش‌فعال تولید می‌کنند.
به دنبال شامپوهایی باشید که حاوی لوریک سولفات‌ها یا سولفوسوکسینات‌ها برای یک پاکسازی عمقی هستند.
باید از مصرف بیش از حد مواد حالت‌دهنده خودداری کرد، زیرا این مواد ممکن است به تجمع چربی بیش از حد منجر شوند.
شامپوهایی که حاوی ترکیبات طبیعی مانند روغن درخت چای هستند نیز ارزش امتحان را دارند. ترکیبات مصنوعی ممکن است تولید سبوم طبیعی پوست سر را مختل کرده و باعث افزایش تولید چربی شوند.
ترکیبات مفید شامپو برای پوست سر چرب:
- عوامل پاک‌کننده عمقی
- ترکیبات طبیعی
- حداقل مواد حالت‌دهنده
بهترین شامپوها برای موهای چرب را از طریق لینک‌های زیر مشاهده و خریداری کنید:
جمع‌بندی
شامپوهای زیادی در بازار وجود دارند که هر کدام با فرمولی منحصر به فرد و پر از ترکیبات مختلف، معمولاً با نام‌های طولانی، عرضه می‌شوند.
برای بهترین نتایج برای موهای خود، از ترکیبات طبیعی، ارگانیک و گیاهی استفاده کنید و سعی کنید از سولفات‌ها، پارابن‌ها، فرمالدهید، هگزا کلروفن، و فتالات‌ها دوری کنید.
با نوع موهای خود و ترکیباتی که برای آن مناسب هستند آشنا شوید — با موهای سالم و درخشان از خودتان تشکر خواهید کرد.
